Langdurige stress maakt je minder scherp en productief
Ons lichaam heeft stress nodig en gebruikt het om zich voortdurend aan te passen aan de veranderende omstandigheden waarin wij leven. Het maakt je alert en het helpt om bedreigingen van fysieke of psychologische aard het hoofd te bieden. Dat is het echter alleen wanneer het kortdurend is en je voldoende ruimte neemt en krijgt om te herstellen.
Op het moment dat stress langer dan een paar uur aan houdt krijgt het grip op je prefrontale hersenschors. Dit deel van je hersenen is verantwoordelijk voor taken als het oplossen van problemen, plannen van complexe taken, onthouden van zaken (korte termijn) en het maken van afwegingen. Hiermee heeft het een onmisbare functie voor het uitvoeren van je functie.
Hoe snel wij ons als mens ook ontwikkelen, ons stresssysteem werkt in de basis nog steeds zoals het in de oertijd werkte, namelijk met de reacties vechten of vluchten. Wanneer je al tuinierend plotseling oog in oog staat met een tijger wil je ook niet wikken en wegen en plannen. "Ga ik de dierenbescherming bellen of zal ik even overleggen met de buurman?" Snelle actie is gewenst. In een fractie van een seconde beslist je brein of je die tijger een mep gaat geven met je hark of dat je het op een rennen zet. Mentaal afhaken (vluchten) tijdens een werkoverleg of de strijd aangaan (vechten) tijdens een gesprek met een klant of werkoverleg is veelal niet het meest constructieve antwoord. En toch hebben wij hier allemaal mee te maken.
Tijdens een moment van stress zorgen de hormonen noradrenaline en cortisol releasing hormone ervoor dat de activiteit in je prefrontale hersenschors wordt verminderd. Het gevolg is dat je meer op intuïtie handelt en minder bewust nadenkt, gestuurd vanuit een ander gedeelte van je hersenen. Je bent aan het overleven en dat betekent dat er geen ruimte is om nieuwsgierig te zijn of te onderzoeken en te verbreden. Je bent bezig om jezelf fysiek en/of mentaal in veiligheid te brengen en de bedreiging te elimineren of te vermijden.
Het is goed je te realiseren dat er niet altijd een tijger voor nodig is om deze stressvolle reactie uit te lokken en dat dit kan ontstaan in alledaagse werksituaties.
Omgekeerd betekent dit dat je stresssysteem in relatieve rust moet verkeren om goed te functioneren. Zo zie je hoe groot het belang voor jou is om langdurige stress preventief aan te pakken
Door Tjeerd Stoelinga
