waarom is veranderen toch zo lastig? 1-3
De komende weken wil ik je graag meenemen in de wijze waarop jij je eigen gedrag of dat van anderen kan beïnvloeden. Ik doe dat in een serie van 3 blogs. De informatie in de blogserie kan handig zijn voor jou als manager of werknemer binnen een organisatie, omdat het inzicht biedt in hoe jij zelf positief kan bijdragen aan gedragsveranderingen.
Veranderen van gedrag is orde van de dag tegenwoordig. De wereld om ons heen verandert razend snel en dat vraagt om continue adaptatie van organisaties en van jouw als medewerker of ondernemer. Alleen op die manier ben je in staat aansluiting te maken bij je klanten en de wereld buiten je eigen organisatie.
Aanpassen betekent het opdoen van kennis en vaardigheden en deze ook nog eens kunnen toepassen in de juiste context.
Om te begrijpen waar bepaald gedrag vandaan komt nemen we in kijkje in je brein. Wanneer de basis principes van je “gelaagde brein” helder zijn snap je ook waarom je soms ander gedrag vertoond dan je je had voorgenomen. Het inzicht geeft je handvatten om hier de volgende keer anders mee om te gaan.
In deze eerste blog uit de serie, leg ik vooral het theoretisch kader uit. Aan de orde komt welke lagen van het brein er zijn en wat de functie van deze lagen is.
De drie lagen van het brein
Het gelaagde brein bestaat uit drie lagen, de illustratie bij deze blog laat dat mooi zien. Het reptielenbrein is het diepst gelegen deel van je brein en reacties zijn instinctief, aangeboren of aangeleerd. Ze gaan vanzelf denk aan ademhaling, bloeddruk, temperatuur, hartslag en spijsvertering. Prikkels leiden reflexmatig, dus zonder tussenkomst van emoties of gedachten tot een reactie. Het reptiel in ons denkt niet na, laat zich niet leiden door gevoel maar doet gewoon. Er is geen salamander die planningen maakt, afweegt wat hij zal eten of emoties toont omdat hij net iemand uit zijn eigen familie heeft opgegeten.
Vervolgens beschik je over een emotioneel brein waar intuïtie en basale gevoelens van angst, woede, verdriet en blijdschap zetelen. Reacties die vanuit dit brein plaats vinden zijn aangeleerd volgens het principe van belonen en straffen. Reacties vanuit je emotionele brein worden versterkt als ze worden gevolgd door iets prettigs (beloning) of wanneer ze verhinderen dat er iets negatiefs gebeurt (voorkomen van pijn of straf).
De eerste twee delen gaan voor het effect op de korte termijn. Er is geen sprake van denken.
Het derde en bovenste gedeelte van het brein is evolutionair gezien het jongste gedeelte en is het cognitieve brein, de neocortex. Hierin treffen we het taalcentrum en denkvermogen waarmee mensen zich van veel dieren onderscheiden. Bij de mens is de neocortex in verhouding het grootst van alle zoogdieren.
Deze laag heeft geen belang bij directe behoeftebevrediging en kan bevrediging uitstellen en reflecteren op de weg er naartoe. Nieuwe reacties komen niet door conditionering tot stand maar door redenering.
De delen werken samen
De samenwerking tussen deze 3 lagen maakt dat ons leven ordelijk verloopt. De twee onderste lagen zorgen ervoor dat de neocortex de kans krijgt om na te denken. De neocortex bedenkt zaken die het makkelijker maken voor de onderste lagen om hun werk te doen. Ze zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk. De onderste twee lagen vormen samen je persoonlijke automatische piloot en verzorgen maar liefst 95% van je gedrag. Zij bevatten het geconditioneerd gedrag. Dit betekent dat de condities buiten je bepalen wat je doet, als een reflex. Je vertoont dan onbewust gedrag. Je cognitieve brein zorgt voor de 5% bewust gedrag, een onverwacht klein aandeel.
Je brein maakt razend snel een interpretatie of een prikkel vanuit de buitenwereld bekend of dreigend is. Hoe bekender of dreigender, des te groter de kans dat je brein kiest voor de korte en snelle route en dus automatische reageert vanuit de onderste twee lagen van je brein. Hoe langer je gedrag al laat zien des te dieper het verankerd ligt in je brein. Afleren is helaas geen optie. Wanneer je onder druk komt te staan is de kans groot dat je weer vervalt in oude automatismen. Wat je wel kan doen is een een nog krachtiger automatisme toevoegen aan je repertoire.
Conclusie
De werking van het brein toont dat het niet zozeer onze gedachten, maar vooral onze impulsen, reflexen en emoties zijn die ons gedrag bepalen. Voor het grootste gedeelte reageren we automatisch op wat er om ons heen gebeurd. Dit betekent niet dat het lot bepaalt wat wij doen maar het is wel belangrijk dat je je dit realiseert wanneer je gaat veranderen.
Wanneer je nieuwe gedrag wenst te ontwikkelen in je professionele omgeving mag je ervan uit gaan dat dit bijna altijd via de neocortex naar lager gelegen delen in het brein zal gaan. De dominante lager gelegen delen van je brein streven naar effect op korte termijn en dat is een uitdaging omdat dit vaak knelt met je wens om je op de lange termijn je anders te gaan gedragen. De dominantie van de lager gelegen delen van je brein verklaren waarom het geregeld mislukt daadwerkelijk een gedragsverandering te realiseren. Vaak wordt er onvoldoende rekening gehouden met de behoefte van lager geleden delen van je brein. Zo zie je in de praktijk dat op deze manier allerlei mooie theorieën en plannen stuk lopen omdat de lagere delen van je brein dit allemaal niet snappen maar ook op de korte termijn profijt willen ervaren. Bovendien mag je stellen dat hoe meer aandacht en energie er nodig er nodig is om het nieuwe gedrag te begrijpen hoe minder energie er overblijft om je vanuit je cognitieve brein de discipline op te brengen om vol te houden, zodat de lagere delen van je brein het automatiseren.
De volgende blog gaat over het ontstaan van gewoontegedrag in relatie tot het brein en zal een beeld geven van mogelijkheden hoe hier verandering in aan te brengen. De blogreeks wordt verder opgebouwd, ik ga onder meer in op hoe je alle lagen van je brein tevreden houdt en zo succesvol veranderingen kan doorvoeren.
Onze aanpak in versterken van vitaliteit is mede gebaseerd op de theorie van het gelaagde brein. Wil je nu al meer weten? Aarzel niet om contact op te nemen.
Vragen over coaching en of gedragsverandering en hoe het jou kan helpen jouw doel te halen?
Stuur je vraag naar dennis@brockerhealth.nl
Coaching Gedragsverandering Amersfoort Vathorst online
